«افین» خاستگاه یاقوت سرخ ایران و جهان
تاریخ انتشار: ۱ شهریور ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۵۲۹۱۵۵
خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی؛ بزرگترین باغ زرشکی جهان، خاستگاه یاقوت سرخ ایران زمین، پایتخت زرشک ایران و جهان، مهد زرشک خراسان جنوبی و روستایی با قدمتی بیش از هفت هزار سال.
جزیرهای سرخ رنگ، نه رنگارنگ به تناسب فصول تن پوشش را تغییر میدهد در بهار دامن گل گلی با شکوفههای یک دست زرد رنگ و برگهای سبز میپوشد در تابستان و پاییز هم که یک دست میشود، جزیرهای سرخ رنگ از یاقوتهای قرمز این یگانه محصول جهانی ایران زمین.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
زمستان هم که پیراهنهای رنگیش را از تن میکند و میتوان تن یک دست سرخ رنگش را همراه با تیغهای تیز آن به نظاره نشست.
اینها پردههایی از تاریخ حال حاضر کهن روستای خراسان جنوبی «افین» ست اما در این روستای تک محصول جهانی اگر کمی به عقبتر، نه خیلی عقبتر، نه خیلی عقبتر برگردیم و به کندو کاو در تاریخ این کهن روستای استان بپردازیم آن چه عایدمان میشود این است که «افین» یکی از مراکز تاریخی قاینات قدیم بوده و قدمت این کهن روستای خراسان جنوبی به هفت هزار سال قبل بنا بر کتیبه.ای که به بازسازی مسجد جامع این روستا برمیگردد و پس معلوم است که تاریخ شکلگیری آن بیش از اینهاست.
برخی منابع تاریخی نیز بنای مسجد جامع این روستا را سده.های سوم و چهارم هجری میدانند چرا که کتیبه موجود در این مسجد تاریخی مربوط به سدهای هفتم هجریست که بازسازی شده و گویا قبل از ورود دین مبین اسلام به ایران آتشکده بوده و یک نقطه شهری چرا که به طور معمول شهرها دارای مسجد جامع بودهاند.
دیگر این که قدمت و نوع ساخت آن همانند مسجد جامع شهر قاین است این روستای هدف گردشگری شهرستان مرزی زیرکوه بناهای کهن دیگری نیز در دل بافت قدیمیاش دارد که از جمله آن میتوان به قله کوه، قلعه، مزار چهارگنبد، آسیاب آبی، حوض انبارها و حمام قدیمی اشاره کرد.
بزرگترین باغ زرشکی جهان
این جزیزه سرخ رنگ و خاستگاه یاقوت سرخ جهان با ۱۵ کیلومتر باغ یک دست زرشک بزرگترین باغ زرشکی دنیا را در دل خود جای داده است تا در همه فصول به ویژه پاییز این پادشاه فصلها پذیرای گردشگران مرزعه با آن تابلوی یک دست سرخ رنگش باشد و دوست داران طبیعت و تاریخ هم به تماشا تاریخ کهن این نقطه از خطه ایران زمین بروند و هم در میان بزرگترین باغ زرشکی جهان شاهد جلوههای عشوه گری یگانه محصول ایران و جهان باشند.
اینجا تنها نقطهای از خراسان جنوبیست که هم خاستگاه یاقوت سرخ جهان است و هم محصولی متناسب با اقلیم این استان. تک محصولی که ممر درآمد هزار و ۴۰۰ خانوار کهن روستای افین است همه قدردان آن سرباز وظیفهای هستند که با آوردن درخچه زرشک «افین» را به خاستگاه یاقوت سرخ جهان مبدل کرد و پایهگذار این محصول و توسعه آن در این روستا بود.
مجتمع بارگاهی زرشک
از هر سوی که به این نقطه بنگری آن چه به چشم میآید دشت پهن و یک دست به درازی ۱۵ کیلومتر فقط زرشک است زرشک شاید که نه به طور حتم به همین واسطه باشد که قرار است مجتمع بارگاهی این محصول نیز در این نقطه زرخیز خراسان جنوبی ایجاد شود اما آن چه تیغی شده مقابل پای زرشکاران افین این است که تسهیلات لازم به آنها داده نمیشود تا بارگاههای زرشکشان را در ۳۰۰ قطعه ای که به این منظور به آنها واگذار شده را بسازند و دغدغهای برای پس از برداشت آن نداشته باشند.
از طرف دیگر آن چه سبب نگرانی زرشکاران پایتخت یاقوت سرخ ایران شده آفتی ست که به جان این یگانه محصولشان افتاده است.
موقعیت جغرافیایی جزیره یاقوتی خراسان جنوبی
اما این نقطه زرخیر کهن خراسان جنوبی کجاست و آنهایی که قصد گشت و گذار در این جریزه یاقوتی استان را دارند کدام مسیر را باید بپیمایند تا به سرمنزل مقصود برسند.
بنا به گفته علیرضا معنوی، رئیس شورای اسلامی افین، این روستا از مرکز خراسان جنوبی ۱۲۰، از مرکز شهرستان زیرکوه (حاجی آباد) ۲۵ و از مرکز بخش زهان ۱۵ کیلومتر فاصله دارد. اقلیم آن هم کوهستانی و با آب و هوای خشک است.
شغل قالب مردم این کهن روستای خراسان جنوبی نیز کشاورزی و متکی به تک محصول زرشک است.
سربازی غریب پایهگذار زرشک افین
اما چرا «افین» شد خاستگاه یاقوت سرخ ایران و جهان؟
آن طور که رئیس شورای افین به نقل از کهن سالان این روستا بیان کرد: سالهای دور سربازی به نام «جعفر» درخچه زرشک را به این روستا میآورد و میشود پایهگذار زرشک بیدانه جهان در این روستا.
آنها به یاد ندارند و نمیدانند که از کجا این درخچه را این سرباز غریب و غیر بومی آورد و چه زمانی بود فقط آن چه کهن سالان این روستا میگویند همین است.
«افین» مهد زرشک خراسان جنوبی
با این درخچه.ای که این سرباز به افین میآورد «افین» میشود مهد زرشک خراسان جنوبی و یک درخچه میشود تا چند تا و چند میشود مزرعه و باغی و بالاخره هم بزرگترین باغ زرشکی جهان آن هم به وسعت ۱۵ کیلومتر.
این درخچه از افین به روستاهای اطراف و دیگر نقاط خراسان جنوبی گسترش مییابد و خراسان جنوبی میشود قطب یگانه محصول زرشک ایران و جهان آن هم با تولید سالانه ۹۸ درصد زرشک.
نگرانی رئیس شورای افین نیز از آفتیست که به جان تک محصول این روستا افتاده است و گویا ابتدا شتهایست که به جان این درختان یاقوت سرخ میافتد بعد به زنگ جارویی زرشک مبدل میشود این در حالی ست که هر سال زرشکاران افین درختان زرشک را سم پاشی میکنند اما باز هم شاهد این آفت برجان یگانه محصول افین هستند.
یکی از معضلات زرشک کاران خراسان جنوبی به ویژه پایتخت زرشک ایران این است که اغلب آنها مکانی مناسب برای خشک کردن محصولشان ندارند و مجبورند محصولشان را به قیمت ارزان به دلالان سر درخت بفروشند تا هم با مشقت بسیار آن را خشک کرده و به سردخانه ها منتقل کنند چرا که فساد پذیر این محصول زیاد است. دیگر این که اگر زیاد هم محصول در بارگاه های زرشک بماند امکان دارد در فصل گرما دچار آفت شود.
زرشکاران در انتظار تسهیلات
هرچند در شهرک جدید افین نقطهای با ۳۰۰ قطعه زمین ۲۰۰ تا ۳۰۰ متری به زرشککاران واگذار شده و قطعهبندی و تسطیح زمین هم انجام شده است اما چون هزینهای برای ساخت ندارند منتظر پرداخت تسهیلات برای احداث هستند تا دیگر دغدغه خشک کردن و مخاطرات بعد از آن را با احداث این سازهها نداشته باشند.
خواسته رئیس شورای افین نیز به نمایندگی از زرشک کاران روستا این است که جهاد کشاورزی در این زمینه دست کشاورزان را با پرداخت به موقع تسهیلات بگیرد.
براساس آخرین سرشماری انجام شده جمیعت روستای افین هزار و ۴۰۰ نفر است که در دو بافت سنتی و جدید این روستا ساکنند البته مهاجرانی از شهرها و دیگر نقاط هم این مرکز دهستان دارد که عده ای از روستاهای اطرف و عدهای هم افینی هایی هستند که در شهرها زندگی میکردند و اکنون بازنشست شدند و به روستا بازگشتهاند یعنی مهاجرت معکوس.
البته عدهای هم از این روستا رفته و میروند یعنی جمعیت مهاجرانی که میآیند و گاهی میروند باهم برابر میکند.
روستای ثبت شده هدف گردشگری
بنا به گفته معنوی «افین» تنها روستای ثبت شده هدف گردشگری شهرستان مرزی زیرکوه است و علاوه بر جاذبه اکوتوریستی دارای جاذبههای تاریخی بسیاری هم است و از جمله مهمترین آنها میتوان به مسجد جامع افین اشاره کرد که در فهرست آثار ملی کشور نیز به ثبت رسیده است.
فهرست جاذبههای گردشگری و تاریخی این روستا نیز بنابر گفته رئیس شورا افین علاوه بر مسجد جامع، مزار چهارگنبد، آسیابهای آبی، قله افین، قله کوه، دو رودخانه روان دائمی با درختهای گز، حوض انبارها، آب انبار و حمام قدیمی است.
بنابر آنچه در کتب تاریخی آمده است گویا افین در گذشتههای دور شهر بوده چرا که شهرها در ادوار تاریخی گذشته مسجد جامع داشتهاند و قدمت و نوع ساخت مسجد افین نیز با مسجد جامع تاریخی قاین یکی ست.
قدمت هفت هزار ساله «افین»
همچنین بنابر کتیبهای که بر دیوار مسجد جامع افین نصب است بازسازی آن به سده هفتم هجری برمیگردد یعنی قدمتی هفت هزار ساله دارد پس معلوم است که بنای آن خیلی قدیمیتر است به سده چهارم هجری برمیگردد.
بر کتیبهای که نشان از بازسازی این بنا در سده هفتم هجری دارد نوشته شده تعمیر مسجد اثر استاد فخرالدین قاینی.
البته برخی از منابع تاریخی میگویند قبل از این که مسجد افین بنا شود و قبل حضور اسلام این نقطه آتشکده بوده و بعد از اسلام در این نقطه مسجد افین احداث شده است.
حتی در کتاب که آیتالله آیتی در مورد تاریخ خراسان جنوبی نگاشته آمده است شهری به نام «قرماسین» بین دره زهاب و دشت اسپیدن یعنی افین شهری بیم دره زهان و اسفدن بوده است.
مسجد جامع افین نیازمند مرمت
آنطور که رئیس شورای اسلامی افین گفت: مسجد جامع افین بعد از یک دهه مرمت آن به دهیاری و شواری اسلامی واگذار شد اما به مرور زمان چون منطقه کوهستانی ست و شوره زار خود به خود بنا دچار فرسایش شده به همین دلیل نیاز به مرمت و بهسازی دارد که مکاتباتی نیز با میراث فرهنگی در این زمینه انجام شده اما هنوز اعتباری برای این منظور اختصاص نیافته است تا نسبت به بهسازی آن اقدام شود.
به گفته معنوی به واسطه اقلیم خاص این منطقه امکان دارد هر لحظه این بنا فرو بریزد.
این روستا کهن نیز از زلزله مخرب سال ۷۶ در امان نماند بعد از این زلزله بافت جدید روستا بنا شد و اغلب اهالی ساکن این بافت شدند هرچند در کنار آن عده ای نیز ساکن بافت قدیمی افین هستند.
دیگر این که همه امکانات و زیرساخت ها در این کهن روستای خراسان جنوبی از آب، برق، گاز، راه و مخابرات و ... فراهم است اما قطعی آب در روزهای پیک جمعیتی از جمله عاشورا و تاسوعا قطع یا ساعتی میشود.
شبکه آبرسانی فرسوده
دیگر اینکه شبکه آبرسانی بافت قدیمی روستا بسیار فرسوده است و نیاز به بازسازی دارد که گویا اداره آب و فاضلاب زیرکوه بهسازی این شبکه را در دستور کار دارد.
علاوه بر این بافت سنتی روستا نیز نیاز به سنگ فرش دارد و برخی از معابر و کوچه.های بافت جدید نیز باید آسفالت شود.
خواسته رئیس شورای اسلامی افین همه از متولیان و مسوولان امر این است که با توجه به این که افین روستای هدف گردشگری بیش از این ها در فضای مجازی و حقیقی برای جذب گردشگر در این روستا و همچین نصب تابلو در شریانهای مواصلاتی تبلیغ شود.
تعدادی از جاذبههای تاریخی گردشگری افین را نیز از نظر میگذرانیم و با تاریچه آن بیشتر آشنا میشویم.
مسجد جامع
مسجد جامع افین که در فهرست آثار ملی ایران نیز ثبت شده است، بنای ماندگار با طراحی و معماری بسیار زیبا یادگار دوران سلجوقی است. بنای فعلی مسجد به صورت خرابه ای درآمده که دیواره ها به همراه گلدستههای اطراف ایوان باقی مانده است و هر آن چه مانده گویای معماری دوره سلجوقی است که در دوره های بعدی الحاقاتی به آن افزوده یا بخش هایی از آن مرمت و بازسازی شده است.
عدهای هم معتقدند اصل بنا مربوط به سده سوم تا چهارم هجری قمری است. این مسجد به سبک آذری ساخته شده است. آجرکاری و گچ کاری هایش زیباست. همانند مسجد جامع قاینات دارای یک ایوان اصلی و بزرگ در وسط و دو شبستان در اطراف ایوان است.
طول گلدسته ها ۱۵ متر است که در حال حاضر ۱۲ متر آن باقی مانده است و از میان گلدسته ها راهرو پله ای شکلی وجود دارد که می توان به طبقات بالایی مسجد رفت.
نمازخانه و محل عبادت زنان و مردان جدا از هم بوده و ۱۵ رواق در اطراف صحن قرار داشته است. منبر این مسجد ساخته شده از سنگ و گل است و بر روی آن گچ کاری و همچنین آیات قرآنی نقش بسته است. مسجد جامع افین در بخش میانی روستا واقع شده است.
قلعه
قلعه افین در داخل بافت تاریخی روستا قرار دارد و دارای پلان دایره ای شکل و یک ورودی بزرگ با در سنگی است. سنگ در قلعه دارای ضخامتی برابر ۱۰ سانتی متر است و قطر آن نیز بیش از یک متر و نیم است.
قلعه دو خروجی دارد که در مواقع اضطراری مورد استفاده قرار می گرفته است. قلعه خود دارای مسجد و مدرسه است که به شیوه سنتی و با استفاده از مصالح موجود و بیشتر از سنگ و گل ساخته شده است. سقف های چوبی پوشیده شده با گز از جمله چشماندازهای زیبای این خانههاست.
همچنین وجود دالانهای پوشیده و چند طبقه ای بودن خانه ها از جمله زیباییهای این منازل قدیمی است که در حال حاضر خالی از سکنه بوده و نیاز به مرمت و بازسازی دارد.
قلعه کوه
قلعه بر فراز کوهی واقع شده و از جنوب غرب به شمال شرق کشیده شده است. از اجزاء و عناصر معماری قلعه که قابل تشخیص است می توان به برج، حصار و آب انبار اشاره کرد.
آسیاب آبی
افین در گذشته ۵ آسیاب آبی داشته که امروزه فقط یکی از بناها سالم مانده و از سایر آسیابها خرابه هایی باقی مانده است. آسیاب اصلی افین که در ورودی روستا قرار گرفته در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده و معماری بنا به این شکل است که دو فضای گنبدی شکل دارد و توسط یک راهرو به هم متصل می شوند.
در اتاق ورودی سکوها مجزا است که برای قراردادن کیسه های غلات (مثل گندم، جو و ارزن) برای راحتی حمل و نقل آن ها وجود دارد. در قسمت انتهایی اتاق، سنگ آسیاب قرار دارد که سنگ بالایی چند سانتی متر از سنگ زیرین کوچک تر است که قطر سنگ یک متر و 25 سانتی متر ضخامت دارد.
وسط سنگ سوراخی به قطر 10 سانتی متر وجود دارد که محل ریختن غلات بوده است. سنگ پایین ثابت بوده و سنگ بالایی از طریق اهرمی به پره های آسیاب متصل بوده است.
طریقه به حرکت درآوردن پرههای آسیاب نیز بدین شکل بوده که در بیرون از آسیاب تنوره ای به عمق ۹ متر و قطر ۱۶۰ سانتی متر وجود داشته که گنجایش آن ۱۸ متر مکعب (۱۸ هزار لیتر) آب بوده و در پایین این تنوره سوراخ ریزی وجود داشته که نیروی لازم برای حرکت چرخ آسیاب را تأمین می کرده است.
مزار چهارگنبد
وجه تسمیه این مزار به دلیل داشتن ۴ گنبد کوچک بر بالای مزار است. این مزار که آرامگاه امام زاده، عمروبن داوود(ع) از احفاد حضرت ابوالفضل العباس (ع) است که احتمالا با چند واسطه نسبش به عباس بن امیرالمؤمنین (ع) میرسد.
این آرامگاه همه ساله پذیرای زائران و مجاوران است و گردشگری مذهبی افین به شمار می رود. آرامگاه با فاصله کمی از مسجد جامع در بافت قدیمی روستا وجود دارد.
پایان پیام/۶۹۰۷۵
منبع: فارس
کلیدواژه: کهن روستا خراسان جنوبی مسجد جامع افین کهن روستای ایران و جهان هفت هزار سال هدف گردشگری بافت قدیمی رئیس شورای ۱۵ کیلومتر سانتی متر تک محصول سرخ رنگ عده ای یک دست
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.farsnews.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فارس» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۵۲۹۱۵۵ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
تیغ شدت مصرف انرژی روی گلوی اقتصاد ایران
بررسی روند شدت مصرف انرژی در ایران و جهان طی ۳۰ سال گذشته نشان میدهد درحالی که جهان به سمت کاهش شدت مصرف انرژی حرکت کرده، این مسیر در ایران بالعکس طی شده و بر خلاف جهان، به سمت افزایش شدت مصرف انرژی حرکت کردهایم. - اخبار اقتصادی -
به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، اقتصاد روبهتوسعه ایران یک پاشنه آشیل بزرگ دارد و آن هم "شدت مصرف انرژی" است. شدت بالای مصرف انرژی در ایران، فقط بهمعنای این نیست که ایرانیها مردمی مُسرف هستند، بلکه بیشتر نشاندهنده این است که ساختار فعلی حاکم بر توزیع و مصرف انرژی در ایران، ساختار ناکارآمدی است که منجر شده بیش از نیاز طبیعی هر فرد، انرژی مصرف شود و عمده مصارف انرژی کشور در بخش غیرمولد باشد.
در ایران روزانه بر اساس ارزش حرارتی، به طور متوسط معادل 7 میلیون بشکه انرژی مصرف میکنیم و درحالیکه چهارمین مصرف کننده گاز جهان و دوازدهمین مصرف کننده نفت جهان هستیم و در مجموع مصارف نفت و گاز ششمین رتبه مصرفی را در جهان داریم، اقتصاد ما اقتصاد بیست و پنجم جهان است. این آمار بهمعنای این است که انرژی را بهحجم بسیار زیاد مصرف میکنیم اما این مصارف بالا، نقشی در رشد اقتصادی کشور ندارد.
ایران با داشتن بیشترین ذخایر نفت و گاز جهان، توانمندی مبتنی بر دانش روز در صنعت برق و گاز، وجود زیرساخـتهای منحصربهفرد در انتقال و توزیع برق و گاز و نیروی توانمند انسانی باید از "انرژی" به عنوان یک نقطه قوت در معادلات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کشور منتفع شود، اما اکنون دچار ناترازی در بخشهای مختلف مرتبط با انرژی هستیم و بهعبارتی "انرژی" به جای نقطه قوت، بهنقطه ضعف کشور تبدیل شده است.
شدت بالای مصرف انرژی که شامل مصارف بیشاز نیاز در بخشهای غیرمولد و مصارف غیربهینه در بخشهای مولد است، دلیل تبدیل شدن "انرژی" به نقطه ضعف کشور بهجای اتکای اقتصاد به "انرژی" به عنوان نقطه قوت است.
بررسی روند شدت مصرف انرژی در ایران و جهان در طی 30 سال نشان میدهد درحالی که جهان به سمت کاهش شدت مصرف انرژی حرکت کرده، این مسیر در ایران بالعکس طی شده و بر خلاف جهان، به سمت افزایش شدت مصرف انرژی حرکت کردهایم.
همانطور که در نمودار بالا مشخص است، شدت مصرف انرژی در ایران در 30 سال اخیر رشدی 85درصدی داشته است؛ درحالی که متوسط شدت مصرف انرژی در همین مدت در جهان کاهشی بوده است.
در سال 1389 مصوب شد که شدت مصرف انرژی کشور در برنامه پنجم توسعه 50درصد کاهش یابد و بعد از عدم تحقق این امر، همین تکلیف برای برنامه ششم توسعه مشخص شد که آن هم محقق نشد.
از دلایل عدم تحقق کاهش شدت مصرف انرژی، با وجود طرحها و برنامههای متعددی که تدوین و اجرایی شده، "ارزانبودن انرژی" در ایران است. حاملهای انرژی امروزه مهمترین فاکتور اقتصادی هر جامعهای محسوب میشوند و در کشورهای مختلف جهان، از همسایگان آسیایی ما تا کشورهای اروپایی و امریکایی، حاملهای انرژی بهگونهای قیمتگذاری شده که مصرف کننده چه در خانهها و چه در بخشهای تجاری و صنعتی، "بهینهسازی مصرف" را در اولویت خود قرار میدهد.
در ایران اما ارزانبودن انرژی موجب شده در هیچکدام از بخشهای مصرفی، چه در نگاه مردم در خانهها و چه در بخش صنعت و ... "بهینهسازی مصرف انرژی" و "ارتقای بهرهوری در بخش انرژی" اولویت نداشته باشد.
اگر در پایان هر سال مطابق تورم اعلامی بانک مرکزی و یا مرکز آمار ایران، میزان انرژیبها نسبت به تعرفههای سالانه در سال بعد افزایش یابد، این بهمعنای ثابت ماندن تعرفههای انرژی است اما اگر مطابق با آنچه در یک دهه اخیر در ایران حاکم بوده، تعرفهها برای سالهای متمادی بدون تغییر باقی بماند، بر اساس تورم دو رقمی که در جامعه وجود دارد، هر ساله سهم هزینههای انرژی در سبد خانوار در حال کاهش است و بهعبارتی فاکتور مهم انرژی که مصارف بیرویه و غیربهینه، آنرا به پاشنه آشیل اقتصاد کشور تبدیل کرده، سالبه سال در ایران در حال ارزانتر شدن است.
انتهای پیام/